Meetje Stad ontmoet de gemeente

Brainstorm data uitwisselen met de Gemeente
Door Marjolein en Henriëtte, met dank aan Nicko Straathof, 26 oktober 2023

Op 26 oktober 2023 had een afvaardiging van MeetJeStad een ontmoeting met de gemeente. Het gesprek ging over data. Wie heeft welke data en kunnen we wat uitwisselen of elkaar helpen?
Aanwezigen:
Zeven leden van MeetJeStad: Harmen, Diana, Nico, Peter, Robert, Marjolein, Henriëtte
Zeven medewerkers van verschillende afdelingen en disciplines van de gemeente.

Harmen startte met iets te vertellen over MeetJeStad: o.a. dat meetkastjes ter plekke meten, dat de gegevens via Lora-dekking worden geregistreerd en dat het hele systeem wat is ingestort door de corona periode. We zijn nu weer bezig opstarten en heropbouw. Na Harmen zijn verhaal legt de Gemeente uit wat zij doen.

De Gemeente meet zelf op verschillende manieren. Naast technische gegevens wordt gewerkt met enquêtes. Ze meten daarmee de beleving van mensen. Anoniem, waardoor ze niet weten wie of waar het is. Of ze weten wel de wijk maar niet waar in de wijk.

Voor wat betreft luchtkwaliteit werkt de Gemeente met landelijke modellen van het RIVM. Die geven de ruimtelijke verdeling van gemiddelde luchtkwaliteit weer. Deze geven echter geen inzicht in piekwaarden op lokale schaal. MeetJeStad meet juist wel lokaal in de stad en alle echte meetdata wordt verzameld, zij het dat er een correctie voor bv luchtvochtigheid noodzakelijk is en de plek in de tuin bepalend is voor de meting. (Noord, zuid, schaduw, zon, boven gras, boven tegels)

Volgens Europese richtlijnen moet de gemiddelde concentratie fijnstof beneden een bepaalde waarde blijven. Daar wordt nu veelal aan voldaan als gevolg van de middeling in ruimte en tijd in het model. Een vieze plek wordt gecompenseerd door een schone plek. Dus is alles in orde volgens het model. Een vieze plek kan een druk kruispunt zijn en een schone plek een park. Maar het zijn juist de pieken waar mensen last van hebben. Dit geldt bv ook voor geluid. Het is de hele nacht stil en plots schrik je wakker van die ene lawaaierige brommer. Dan kan het zijn dat het volgens de metingen toch een overwegend rustige nacht was. Zo ook de vliegtuigen bij Schiphol. Gemiddeld, volgens het model, valt het mee, maar een overvliegend vliegtuig niet.

Ook houtstook wordt vaak als een probleem genoemd. Het ruiken van houtstook betekent echter niet altijd een hoge concentratie fijnstof. Om het probleem in kaart te brengen wordt gedacht aan de inzet van een app, zoals de geur_app die in Rijnmond wordt gebruikt. Zodra er een fijnstof-piek is worden mensen gevraagd met de app rond te lopen en in de app aan te geven wat ze ruiken. Houtstook ruik je erg als het aangestoken wordt. Brandt het eenmaal dan valt het allemaal weer mee. Daarom heeft de Gemeente nog niet besloten wat ze willen met houtstook.

De Gemeente heeft ca 200 grondwaterbuizen, verdeeld over de stad, in beheer. De meetdata zijn toegankelijk, zie onderaan dit artikel.
Ook wordt op 5 plaatsen in de stad continue neerslag gemeten.

Het dashboard hiervan, waarmee o.a. grafieken gemaakt kunnen worden, is echter niet openbaar. Meetjestad kan wel beschikken over de kale meetdata. Daarnaast koopt de gemeente vlakdekkende neerslag data gebaseerd op o.a. de regenradar. Deze data zijn niet openbaar. Ook heeft de Gemeente twee bodenvocht meters in gebruik, o.a. op een parkeerplaats met grasbetontegels om na te gaan of er inderdaad meer infiltratie van regen optreedt.

De gemeente heeft beperkt invloed op het grondwaterpeil, in enkele wijken is drainage aanwezig om het grondwaterpeil te beheersen. Het oppervlaktewaterpeil beheer van bv de Eem en het Valleikanaal berust bij het Waterschap Vallei en Veluwe, zij beheren daar ook de meetpunten. Ook afvoer van de riolen en de riooloverstorten worden door de Gemeente gemonitord. Tenslotte wordt er op enkele plaatsen de temperatuur van het wegdek gemeten. Zodat ze weten wanneer en waar ze moeten strooien. Dat bespaart zout.

De Gemeente gebruikt landelijke hittestresskaarten om te bepalen waar het heet is in de stad. Diana merkt op dat de MeetJeStad data juist andere plekken als heet zien. En dat de plekken op de kaart juist koeler zijn. Dus echt gaan meten is belangrijk.

De Gemeente meet dus de ervaring van mensen. Is er een lijst met klachten over klimaat dingen? Ja. Op deze klachten lijst staan hondenpoep en houtstook bovenaan.

Het idee is dat als de Gemeente plekken met problemen aangeeft dat MeetJeStad daar dan meetkastjes op hangt. Is het echt of alleen beleving, want dan moet je andere oplossingen bedenken.

Ook leerlingen doen wel eens een workshop meetkastje solderen bij MeetJeStad. Die worden dan zo ingesteld dat ze continu zenden, ipv het normale elk kwartier. Met die meetkastjes gaan ze door de stad fietsen, City Slam genoemd. Dan krijg je bv op een hete dag een goed beeld van de stad en de straten.
https://meetjestad.net/cityslam/

Jaarlijks laat de gemeente nu hoogte data en luchtfoto’s mbv een vliegtuig inwinnen. Uit de ruwe data (puntenwolk) zijn tegenwoordig, dmv allerlei slimme tools, informatie over boomhoogte, beschaduwing, parkeerproblemen, illegale bebouwing etc af te leiden, die de gemeente benut bij het uitvoeren van haar taken.

In het verleden is ook eenmalig infrarood luchtopname uitgevoerd. Men zou het graag herhalen maar door de vele zonnepanelen op de daken is er nu geen betrouwbaar beeld van de warmte uitstraling in de stad te krijgen.

Vorig jaar heeft de Gemeente de hittestress gemeten. Op een hete dag gingen mensen in de stad wandelen. In een app op hun mobiel gaven ze aan hoe ze het ervaarden. Ook hadden ze een sensor bij zich die de straling, temperatuur, UV en de relatieve vochtigheid maten.

Resultaat van de bijeenkomst:
• MeetJeStad en de Gemeente willen een gedeelde lijst met vragen maken. Wat wil je weten? Dan weet je wat, waar en hoe je moet meten.
• De Gemeente kan vragen of MeetJeStad op bepaalde plekken wilt meten. En andersom, de data van MeetJeStad kan aanleiding geven dat de Gemeente ergens met betere sensoren gaat meten.
• De Gemeente heeft belangstelling voor geluid en dat is ook het volgende project van MJS. De Gemeente meet de beleving. MJS zou de metingen kunnen doen.
• En we hebben links gekregen naar open data van de Gemeente.
◦ https://amersfoort.dataplatform.nl/#/home
◦ https://ckan.dataplatform.nl/dataset/amersfoort-klimaat